En novelle, nylig produsert av meg, legges i dag ut på bloggen. Se nedenfor. Før jul leste jeg nesten halvparten av forslaget til ny barnevernlov. Er ikke klar med å mene noe om den enda. I romjulen skrev jeg noveller - på nynorsk.
MEDAN DU VENTAR, LENA
Du har budd her i over eit år no, Lena. Budd deg fast. Vi kan ikkje
lenger snakke om at du skal i fosterheim. Så må vi det likevel. Du har det
greitt nok her, seier du med heile deg.
I starten sa vi ofte til deg at det er berre midlertidig. Vi er ein
venteheim. Du skal vidare. Til ein fosterheim, sa vi. Vi er berre ein
kriseheim, sa vi.
Du vart buande hos oss fordi det manglar fosterheimar. Du bur hos oss
fordi det er fosterheimsnaud i landet vårt, Lena. Og politikarane klarar ikkje
å bestemma det dei må, for å få nok heimar. Vi veit ikkje ein gong om
politikarane veit at det er fosterheimsmangel. Det er ingen politikar som
snakkar om det i alle fall. Du bur hos oss fordi vi sa velkommen til deg med
ein halv times varsel.
Krise!
Vi fekk ikkje vita mykje om deg. Ei mager forteljing. Med mange ord.
Du gret og gret. Stille. Vi fekk halde rundt deg og trøyste.
Vi lærte kvarandre å kjenna. Vi ser redslane dine. Vanane dine. Du seier
til oss kva du ikkje forstår. Andletet ditt seier det. Du seier til oss
usikkerheita di. Spørsmåla dine seier det. Du seier til oss lydigheita di.
Rørslene dine seier det. Vi har vent oss til deg no. Veit sånn omtrent korleis
du vil ha det. Etterkvart veit vi om humoren din. Du vil fortelje oss ei gåte.
Vi veit om smilet ditt.
*
Du gleda deg over bursdagsselskapet vi heldt for deg. Vi veit om saknet
ditt etter mamma og pappa. Då tårene dine tørka etter fire fem månader, stilna
saknet. Orda dine. Stilna kroppen din og andletet ditt. Du fann deg i din
situasjon. Skjøna at du ingenting kunne gjera.
Vi venta. Du og oss venta. Vi venta på fosterheim. Og månadane gjekk. Eg
tenkjer oftare og oftare at du bur i asyl hos oss. Ingen planar for framtid kan
vi laga. Inga forteljing om kva vi skal gjera neste påske kan vi laga. Inga ny
jul kan vi snakke om. Ingen ny sommarferie eller ei ny lita reise til ein annan
stad.
*
Vi ventar. Utan at du veit det takka kommunen din neitakk til ein
fosterheim som blei presentert for oss for eit halvt år sidan. Kommunen din
spurde oss om familien kunne passe for deg, og vi svarte; ”midt i blinken, slik
vi kjenner deg, Lena”. Men kommunen din takka likevel nei til denne
fosterheimen. Forklaringa er ikkje til å forstå for oss. Asyltilværet skulle
fortsetja.
Du bur hos oss, endå vi berre er ein kriseheim.
Det blir vanskeligare og vanskeligare å hente fram samtaler om den
endelige fosterheimen din. Det blir eit narrespel. Du er eit barn.
*
Dei frå kommunen din, som kjem og snakkar med deg av og til, er nye heile
tida. Den førre saksbehandlaren din, kontaktpersonen, som dei seier det i
kommunen din, som rett nok besøkte deg for å fortelje at ho skulle slutte, var
ei du lika. Du hadde snakke med henne to gongar tidligare. Ikkje ho heller
kunne fortelje deg kvifor du måtte bu i fosterheim. Den før henne igjen, kom
også og fortalte deg at no som det var bestemt at du ikkje skulle heim att til
mamma og pappa, så måtte du over til ei ny avdeling, omsorgsavdelinga, og der
jobba ikkje ho. Frå omsorgsavdelinga har du no fått ein ny saksbehandlar,
kontaktperson, som dei altså kallar det. For å vera litt kule, trur vi.
Kontaktpersonen er jo saksbehandlaren din, Lena. Sjølv om du ikkje er ei sak,
så er du jo det – på kontorar. Lena-saken, Ida-saken eller Lars-Andreas-saken!
Klart det! Det skulle berre mangla. Du, Lena, vil vera i fred i di sak. Og saka
di eig nok hundrevis av papir, ark det er skrive på! Gjennom fleire
rettsinstansar. Første gong ho kom til oss for å helsa på, hadde ho med seg sin
rettleiar. Dette fordi ho som var din nye kontaktperson, som ho sa det, nylig
var tilsett. Rettleiar var ganske så brå og lite audmjuk. Ho ville at dei to
frå omsorgsavdelinga skulle snakke om fosterheim og om dine ynskjer med deg
aleine. Utan oss som du kjende og var blitt trygg på. Og det gjorde dei, snakka
med deg aleine. Det var heilt forferdelig for deg. For oss også. Vi høyrde
heilt opp på kjøkkenet at du hadde det heilt forferdelig, fordi vi høyrde ikkje
deg seie eit ord, vi høyrde berre ho, som skulle vera rettleiar, snakke. Gud må
vite kvifor! Faglig var det i alle fall ikkje. Kva gale kunne vi ha gjort ved å
vera til stades og trygga deg? Vi var jo betalt for å ta vare på deg! Vi var
vel eigentlig også betalt for å kunne stå opp for deg og meine noko for deg.
Rettleiar sette oss alle i forlegenheit. Og det fekk vi også sagt frå om –
etterpå. For vi høyrde at kroppen din var stiv, at andletet ditt var mørkt og
svara dine sære og mutte. Berre så vidt høyrde vi innhaldet i svara dine. Om at
du ikkje ville i fosterheim. At du ikkje ville bu utanfor byen, at du ville
heim til mamma og pappa. Vi høyrde kor umogleg situasjonen din var, og vi fekk
ikkje vera der for å hjelpa deg og støtta deg. Vi fekk ikkje vera der slik at
vi kunne ha mjukna opp stemninga litt. Vi kunne til og med fått deg til å
smila. Det trur vi sikkert, Lena. Du har slikt eit vakkert smil. Vi kunne lufta
ut den klamme kjensla og fått deg til å formulera ei gåte. Det også, trur vi.
Vi kunne det, Lena. Men dei gav oss ikkje det ”rommet”. Og vi var usikre.
Kjende på maktesløysa. Skulle vi gripe inn?
Dei to damene der, Lena, med rettleiar i spissen, gjorde ein slett jobb.
Vi observerte det. Heile tida dei sat i stova med deg, kjende vi på det. Vi venta
berre på at dei ville kople oss på forsøket på samtale med deg, men dei gjorde
ikkje det.
Brått stod der, framom oss i kjøkenet. Såg oss inn i andleta og sa at no
ville dei gå.
Då sa vi det, Lena. I kor sa vi det, Lena, kona mi og eg. Sa at dei fekk
nok ikkje ei god samtale med deg. Dei fekk vrangsida og redslene dine. Dei fekk
ikkje mykje av det som er deg. Du som har greidd så mykje sidan du kom til oss.
Då sa vi det like godt til dei, Lena. At det ikkje var lurt det dei gjorde. Dei
kunne i alle fall ha spurt deg, Lena, om du ønska å ha oss med deg i samtala.
Spurt deg kva du ønska! Om du ville hatt oss med eller ikkje! I samtale med to
heilt ukjende damer, der den som skulle vite best var verst, rettleiaren. Kven
ho skulle vise seg for, er ukjent. Vi forstår det ikkje. Hadde du svart at du
ikkje ville ha oss med på samtale, ville det vært mykje lettare å leva med.
Lite proft var det, pokker heller.
*
Vi våga å seia det, før dei gjekk.
At du grev deg meir og meir plass, og det skal du ikkje.
Det var ikkje det vi skulle. Ha deg lenge. Vi skulle ha deg kort tid, til
dei fann fosterheim til deg. Du grev deg inn i storfamilien vår. Vi er blitt
glade i deg. Mange er blitt glade i deg. Vi har lært deg å gå på ski, segle,
fiske, sløye, springe, le og… . Nei vi har ikkje lært deg å gråte. Du kunne
gråte. Og du har tørka tårene. Enno ein fosterheim rauk før vi fekk sukk for
oss. Det var visst noko som gjorde at fosterheimen trakk seg.
Vi kunne ikkje planlegga så mykje i forhold til jul med deg. Fordi vi heile
førjulstida venta intenst på ein ny mogleg fosterheim til deg. Vi hadde fått
nokre signal om ein ny heim, tidlig i desember. Vi torde ikkje håpe, fordi vi
hadde erfaring som var uforståelig. Og vi kunne ikkje fri oss frå å håpe, for din
del, Lena. Og for vår del, sjølvsagt. Vi erfarer at det er heilt
hjarteskjerande å ikkje bli kvitt deg, Lena. Du skal jo ikkje knyte deg endå
meir til oss! Og du har allereie gjort det! Vi veit jo også at vi heilt sikkert
held igjen. Det er logisk at vi held igjen, og det skal ikkje du ha, Lena. Du
skal ha alt det beste, ha alt du kan få og det hastar no.
-000-
